Beekdalen

Situatieschets

Het grondgebied van Bronckhorst ligt hoger in het oosten, en loopt af naar de IJssel in het westen. Door het gebied stromen van oost naar west een aantal grote beken. Deels natuurlijk en grotendeels gegraven en aangepast. De belangrijkste beeksystemen zijn die van de Baakse Beek – Veengoot, Oosterwijkse Vloed en Heidenbroeksche Vloed- Grote Beek. In het gebied van de Baakse Beek – Veengoot wordt gewerkt aan de ontwikkeling van de landgoederenzone langs de Baakse Beek en de aanpak van droogte in ‘t Klooster. Voor de andere beken geldt dat we daar de komende jaren gebiedsprocessen opstarten. Waarbij we de geleerde lessen van de Landgoederenzone en ‘t Klooster benutten.

Landgoederenzone Baakse Beek – Veengoot

In de landgoederenzone langs de Baakse Beek werken diverse partijen aan het realiseren van een landschapsvisie, waarin het watersysteem een belangrijke rol vervult. Het Waterschap heeft hierin een trekkende rol. Met landgoedeigenaren en grondgebruikers worden gesprekken gevoerd, plannen gemaakt en uitgevoerd om het watersysteem en het landschap in te richten. Dit proces heeft als doel het watersysteem, het erfgoed, de cultuurhistorie, natuur en landbouw toekomstbestendig te maken.

‘t Klooster

‘t Klooster is een gebied met een lange historie van landbouwkundig gebruik. In de droge jaren 2018- 2020 kwamen boeren sterker dan voorheen in de problemen door wegzakkende grondwaterstanden, verdampend bodemvocht en stilvallen van de aanvoer van oppervlaktewater uit de veengoot.

Inmiddels beroemd zijn ‘skippyballen’ die in de hele Achterhoek in duikers werden gestopt om het regenwater dat nog wel viel vast te houden en te laten infiltreren. In dat gebied wordt ook drinkwater gewonnen, waardoor het grondwater dat al diep zit, nog dieper uitzakt. Dat betekent schade aan de gewassen, landschappelijke beplanting en natuur. Inmiddels zijn de skippyballen op de meeste plaatsen vervangen door droogtestuwtjes en worden korte termijn acties uitgevoerd om acute problemen te verhelpen en oplossingen voor de langere termijn te onderzoeken.

De situatie in dat gebied is gezien de ontwikkelingen, het veranderende klimaat, toenemend grondwatergebruik, benodigde transities in de landbouw en de vermindering van biodiversiteit, niet toekomstbestendig.

Deze constatering leidde ertoe dat provincie, gemeente, Waterschap Rijn-IJssel, Vitens en de agrariërs een gebiedsproces zijn gestart. Om met elkaar te bepalen welke ontwikkelingsrichting de partijen in dit gebied moeten aanhouden. Om te komen tot een toekomstbestendige situatie op de lange termijn (circa 2050).

Landbouwgebied Hengelose beek – Grote Beek

In Bronckhorst bevinden zich ook de stroomgebieden van de Oosterwijkse Vloed – Hengelose Beek en de Heidenbroeksche Vloed- Grote Beek. Via waterlopen zijn deze beeksystemen onderling met elkaar verbonden. De waterlopen ontwateren het hoger gelegen gebied en voorziet het lagergelegen gebied van water. Het gebied is heel anders in gebruik dan het gebied van de Baakse Beek. Hier gaat het vooral om landbouw, met name grondgebonden veeteelt met grasland.

Beide waterlopen hebben in potentie een hogere ecologische waarde. Over het algemeen is de chemische waterkwaliteit goed. Met name de Grote beek heeft een goede kwaliteit door de aanvoer van schoon kwelwater en het ontbreken van een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Aan de plantensoorten die er voorkomen is te zien dat het water in beide beken weinig stroomt en vaak stil staat.

De Grote Beek is nu nog een gekanaliseerde beek. Op een paar plaatsen zijn oevers natuurvriendelijk ingericht met plas-dras en stapstenen.

Onze visie

We zien kans voor de ontwikkeling van dit aandachtsgebied voor:

• Toeristisch- recreatieve ontwikkeling.
• Versterking van landschappelijke kwaliteit.
• Transitie naar kringlooplandbouw.
• Zoeken naar nieuwe functies en verdienmodellen voor landgoederen en vrijkomende agrarische bebouwing.
• Energietransitie, opwekken duurzame energie en verduurzaming van gebouwd erfgoed.
• Bereikbaarheid, toegankelijkheid en infrastructuur.
• Van het riool afkoppelen van hemelwater.

De invulling van die kansen is sterk afhankelijk van de kenmerken, kwaliteiten en opgaven van het gebied waar de beken doorheen stromen. Het accent in de landgoederenzone ligt op het historische landschap en het (gebouwde) erfgoed en ontwikkeling van recreatie en natuur. Het accent bij ‘t Klooster zal meer liggen op klimaatadapatie in het grond- en oppervlaktewatersysteem. En de transitie van de landbouw in samenhang met de landschappelijke kwaliteit. Bij de andere beekdalen ligt het accent naar verwachting op klimaatadaptatie, ecologische waterkwaliteit en transitie van de landbouw, vergroten van verbindingen en recreatieve mogelijkheden in samenhang met de landschappelijke kwaliteit.

Onze rol als gemeente

Voor maatregelen in en aan het watersysteem is het waterschap aan zet. We leren van de gebiedsprocessen van ‘t Klooster en Baakse Beek – Veengoot. Onze rol zien we als volgt:

• We gaan (samen met de provincie Gelderland) over de inrichting van het stedelijk en landelijkgebied en daarmee ook over de ruimtelijke kwaliteit ervan.
• We zijn aanjager of initiatiefnemer van andere ontwikkelingen in het beekdal.

Deze kunnen meeliften op de inrichtingsplannen van het waterschap. Dit betekent dat de gemeente vanuit verschillende disciplines actief meedoet aan het proces om aan de voorkant de ruimtelijke kwaliteit te borgen en ontwikkelkansen op te pakken. Daarnaast heeft de gemeente de rol om ontwikkelingen te beoordelen, bij te sturen en uiteindelijk in het omgevingsplan vast te leggen.